Zapalenie gardła – objawy, przyczyny oraz leczenie

Drapanie w gardle i trudności w przełykaniu mogą być oznaką rozwijającego się ostrego zapalenia gardła. Spowodować je mogą wirusy lub bakterie i w zależności od czynnika etiologicznego dobiera się odpowiedni sposób leczenia. Wirusowe zapalenie gardła od bakteryjnego odróżnić można przede wszystkim po objawach, które nieco się od siebie różnią, w dodatku mają inny stopień nasilenia. Przy podejrzeniu anginy ropnej dodatkowo wykonuje się specjalne testy diagnostyczne. Jakie są najczęstsze objawy infekcji wirusowej, a jakie bakteryjnej? Jak wygląda leczenie w obu przypadkach? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Ostre zapalenie gardła – przyczyny
• Czy zapaleniem gardła można się zarazić?
• Ostre i przewlekłe zapalenie gardła
• Zapalenie gardła o podłożu wirusowym a bakteryjnym – objawy
• Wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła – diagnostyka
• Leczenie ostrego zapalenia gardła
• Ostre zapalenie gardła – domowe sposoby

Ostre zapalenie gardła – przyczyny

Ostrym zapaleniem gardła określa się zapalenie błony śluzowej gardła, nierzadko również migdałków podniebiennych, wywołane zakażeniem różnymi drobnoustrojami lub podrażnieniem. Choroba ta potocznie nazywana jest anginą¹.

Czynnik powodujący anginę w dużej mierze zależy od wieku – zazwyczaj są to wirusy. Odpowiadają one za 90–95% zachorowań u dorosłych i 70–85% zapaleń gardła i migdałków u dzieci. Mogą to być następujące rodzaje wirusów¹:

• rynowirusy,
• koronawirusy,
• wirusy RS,
• wirusy paragrypy.

Dużo rzadziej stan zapalny i ból gardła wywołują bakterie. U dorosłych są odpowiedzialne za 5–10% przypadków zachorowań, a u dzieci 15–30%. Angina bakteryjna wywoływana jest zakażeniem bakteryjnym, najczęściej paciorkowcami. Nazywana jest także anginą ropną. Do zakażenia najczęściej prowadzi bakteria Streptococcus pyogenes¹.

Najrzadszą przyczyną zapalenia gardła są grzyby. Infekcje grzybicze wywoływane są zwykle przez drożdżaki Candida albicans.

Czy zapaleniem gardła można się zarazić?

Zarówno wirusowa, jak i bakteryjna infekcja górnych dróg oddechowych jest chorobą zaraźliwą, a źródłem zakażenia jest chory człowiek. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt ze śliną osoby chorej. Do zachorowania na ostre zapalenie błony śluzowej gardła najczęściej dochodzi późną jesienią, zimą i wczesną wiosną².

Ostre i przewlekłe zapalenie gardła

Ze względu na czas trwania zapalenie gardła u dzieci i dorosłych podzielić można na ostre i przewlekłe. Stan ostry cechuje się tym, że ma nagły początek i trwa od 3 do 7 dni. Przewlekłe zapalenie gardła utrzymywać się może wiele tygodni, a nawet lat z okresami przerw i zaostrzeń³. Zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku wskazana jest wizyta u lekarza.

Zapalenie gardła o podłożu wirusowym a bakteryjnym – objawy

Infekcja paciorkowcowa różni się od wirusowej przebiegiem choroby.

Większość stanów zapalnych błony śluzowej gardła wywołanych przez bakterie ma nagły początek, a objawy są bardzo nasilone. Najbardziej dokuczliwy jest silny ból gardła i ból podczas połykania. Oprócz tego pojawiają się objawy takie jak gorączka powyżej 38°C, ból głowy, niekiedy ból brzucha i nudności, a także ostre zapalenie migdałków podniebiennych (widoczny nalot) oraz powiększenie węzłów chłonnych. Zapalenie gardła o etiologii bakteryjnej na ogół trwa nie dłużej niż 3–4 dni^1,2.

Wirusowe zapalenie gardła najczęściej objawia się bólem i zaczerwienieniem gardła, bólem głowy, a także bólem mięśni i stawów. Temperatura raczej jest prawidłowa, u niektórych może pojawić się niewielka gorączka. Stan zapalny gardła wywołany zakażeniem wirusowym rozwija się dość wolno w porównaniu z infekcją bakteryjną, a objawy ogólne nie są aż tak nasilone. Dodatkowo charakterystycznymi symptomami zapalenia wirusowego, które nie występują przy infekcji bakteryjnej, są kaszel i katar (nieżyt nosa). Wirusowe zapalenie gardła trwa od 3 do 7 dni^1,2.

Wirusowe i bakteryjne zapalenie gardła – diagnostyka

Lekarz ustala rozpoznanie na podstawie zgłaszanych dolegliwości i badania przedmiotowego obejmującego ocenę stanu gardła i jamy ustnej oraz węzłów chłonnych. Jeśli podejrzewa bakteryjne zapalenie gardła (dotyczy to szczególnie dzieci w wieku poniżej 15 lat), wykonuje szybki test na obecność antygenu paciorkowca β-hemolizującego grupy A – PBHA. W sytuacji, gdy test nie jest dostępny, może zlecić wymaz z gardła na badanie bakteriologiczne lub od razu przepisać antybiotyk^1,2.

Leczenie ostrego zapalenia gardła

W przypadku wątpliwości dotyczących etiologii choroby i sposobu leczenia zawsze warto skonsultować się z lekarzem. Wizyta lekarska zalecana jest przede wszystkim w przypadku bakteryjnego zakażenia górnych dróg oddechowych, przy którym konieczna jest antybiotykoterapia, bo jak wiadomo, antybiotyk przepisuje lekarz.

Anginę paciorkowcową leczy się przyczynowo, stosując antybiotyk, najczęściej penicylinę fenoksymetylową 10 dni doustnie. Czasami lekarz może zlecić inny antybiotyk. W zakażeniach wirusowych nie stosuje się antybiotyków, zalecane jest natomiast leczenie objawowe. Poleca ono przede wszystkim na podawaniu leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych, a także preparatów do ssania o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym¹.

Pamiętajmy, że odpowiednie leczenie pozwoli uniknąć groźnych powikłań (dotyczy głównie anginy bakteryjnej). Nieleczona angina paciorkowcowa wiąże się z nieco większym ryzykiem powikłań ropnych i gorączki reumatycznej, a także kłębuszkowego zapalenia nerek, przy czym dolegliwości te występują częściej u dzieci niż u dorosłych¹.

Ostre zapalenie gardła – domowe sposoby

Domowe sposoby na zapalenie gardła to^1,2:

• rezygnacja z wyjścia do pracy/szkoły i odpoczynek, najlepiej w łóżku,
• picie dużych ilości płynów (bardzo ważne w przypadku gorączki!),
• stosowanie inhalacji z soli fizjologicznej lub dodatkiem olejków eterycznych,
• nawilżanie powietrza w domu (suche powietrze może dodatkowo podrażniać drogi oddechowe),
• częste wietrzenie pomieszczeń.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia gardła:

1. Jak leczyć zapalenie gardła?

Wirusową infekcję gardła leczy się objawowo, stosując leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym oraz przeciwbólowe preparaty w postaci tabletek do ssania i aerozoli. Przy zapaleniu gardła o podłożu bakteryjnym konieczna może okazać się antybiotykoterapia.

2. Jak długo trwa zapalenie gardła?

Zapalenie wirusowe najczęściej ustępuje w ciągu 3–7 dni, natomiast bakteryjne w ciągu 3–4.

 

Bibliografia:

1. Skotnicka B., Angina – objawy, przyczyny, leczenie, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78438,zapalenie-gardla-i-angina (dostęp: 2022.08.23.)).
2. Sawiec P., Mrukowicz J., Szenborn L., Ostre zapalenie gardła i migdałków (angina), Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.3 (dostęp: 2022.08.23.)).
3. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla (dostęp: 2022.08.23.)).