Na infekcje gardła chorują dzieci i dorośli. Dolegliwości mogą zostać wywołane przez wirusy lub bakterie. Z uwagi na różnice w leczeniu zakażeń wirusowych i bakteryjnych, konieczne jest dobre rozpoznanie przyczyn choroby. Jakie objawy daje zapalenie gardła? Jak się je diagnozuje i leczy? Wyjaśniamy.
Spis treści:
- Ból gardła – powszechny objaw infekcji
- Wirusowe zapalenie gardła – objawy
- Bakteryjne zapalenie gardła – dolegliwości
- Jak rozpoznać jaki to stan zapalny gardła? Metody diagnozy
- Leczenie zapalenia gardła – farmakoterapia i domowe sposoby
- Stany zapalne błony śluzowej gardła – inne przyczyny
Ból gardła – powszechny objaw infekcji
Ból gardła to powszechnie występujący objaw infekcji wirusowych lub bakteryjnych. Może być łagodny lub bardzo silny i przeszkadzać w mówieniu lub połykaniu. Ból czasami atakuje całe gardło, innym razem tylko jedną stronę. Skarżą się na niego dzieci i dorośli [1].
Typowe objawy ostrego zapalenia gardła to [2]:
- drapanie,
- dyskomfort,
- ból gardła,
- problematyczne, bolesne połykanie,
- zaczerwienienie błony śluzowej gardła.
Zazwyczaj tym symptomom towarzyszą inne objawy, które wskazują na rodzaj infekcji.
Wirusowe zapalenie gardła – objawy
Wirusowe zapalenie gardła atakuje dorosłych i dzieci najczęściej. Odpowiada za blisko 85% wszystkich infekcji gardła [3]. Wywołują je głównie adenowirusy, rynowirusy, koronawirusy oraz wirusy grypy i paragrypy [2].
W infekcji wirusowej zwykle występują takie objawy jak [2]:
- kaszel,
- wodnisty katar i zatkany nos,
- biegunka,
- bóle mięśniowe,
- zapalenie spojówek,
- chrypka.
Bakteryjne zapalenie gardła – dolegliwości
Zakażenie bakteryjne diagnozuje się rzadko, częściej u dzieci niż u dorosłych. Głównym winowajcą takiej infekcji są Gram-dodatnie paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes) [3]. O bakteryjnym zapaleniu gardła świadczą nie tylko dolegliwości bólowe gardła, ale także [2]:
- nagły i ostry początek choroby,
- wysoka gorączka (powyżej 38 stopni Celsjusza),
- nudności i wymioty (częściej u dzieci),
- obrzęk migdałków,
- powiększenie węzłów chłonnych.
Jak rozpoznać jaki to stan zapalny gardła? Metody diagnozy
Pierwszą metodą diagnostyczną, którą wykorzystuje lekarz, jest przeprowadzanie wywiadu z pacjentem i wykonanie badania przedmiotowego. W celu rozróżnienia przyczyny ostrego zapalenia gardła można wykorzystać skalę punktową Centora/McIsaaca. Wówczas potwierdza się lub wyklucza obecność następujących objawów [4]:
- gorączka powyżej 38°C,
- nalot na migdałkach podniebiennych,
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych szyi,
- brak kaszlu.
Uzyskanie 3-4 punktów, czyli stwierdzenie obecności tylu objawów, wskazuje na infekcję bakteryjną, która rozwija się dość szybko. Natomiast rozpulchnione i czerwone gardło oraz zgłaszane przez pacjenta dolegliwości bólowe, uczucie suchości, pieczenia i łaskotania, wskazują na zapalenie wywołane przez wirusy [4].
Zdarza się, że rozróżnienie przyczyn choroby nie jest jednoznaczne, dlatego lekarz może zalecić wykonanie dodatkowych badań. Podstawą jest posiew wymazu z gardła, który pozwala potwierdzić lub wykluczyć paciorkowcowy charakter infekcji [3]. Możliwe jest również wykonanie szybkiego testu na obecność paciorkowców [2].
Leczenie zapalenia gardła – farmakoterapia i domowe sposoby
W wirusowym zapaleniu gardła wykorzystuje się wyłącznie leczenie objawowe. Chodzi o to, by objawy zapalenia gardła nie doskwierały tak mocno pacjentowi i w końcu ustąpiły. Zaleca się płukanie gardła i jamy ustnej wodą z solą. Warto wykonywać również inhalacje izotonicznym roztworem soli [2]. Aby uśmierzyć ból i złagodzić stan zapalny, można przyjmować leki przeciwbólowe i tabletki do ssania [3]. Można również stosować leki dezynfekujące, przeciwzapalne i przeciwbólowe w aerozolu. Ten rodzaj preparatów sprawdzi się zwłaszcza na zapalenia gardła u dzieci. Dawka leku jest aplikowana bezpośrednio na zmienione chorobowo miejsca, dzięki czemu szybko łagodzi dolegliwości bólowe [4].
Na bakteryjne zapalenie błony śluzowej gardła o etiologii paciorkowcowej wskazana jest antybiotykoterapia. Lekiem pierwszego rzutu są antybiotyki z grupy penicylin (fenoksymetylopenicylina) [2]. Przyjmuje się je przez 10 dni, by skrócić czas choroby i zapobiec ewentualnym powikłaniom [3]. Równolegle z antybiotykoterapią można stosować tabletki do ssania Chlorchinaldin VP, które wspomagają leczenie, bo działają m.in. na paciorkowce [5].
Stany zapalne błony śluzowej gardła – inne przyczyny
Warto pamiętać, że ból gardła może świadczyć nie tylko o zwykłej infekcji. Różne inne choroby współwystępują z dolegliwościami odczuwanymi w obrębie gardła i jamy ustnej. Należą do nich m.in.:
- angina lub mononukleoza: gdy ból jest silny i towarzyszą mu trudności w połykaniu oraz nieprzyjemny zapach z ust [1];
- proste przewlekłe zapalenie gardła: z charakterystycznym uczuciem kuli w gardle [2];
- grzybicze zapalenie gardła: najczęściej atakujące niemowlęta i osoby z obniżoną odpornością (np. zakażone wirusem HIV) [6];
- choroba refluksowa przełyku [1];
- dysfagia (trudności w przełykaniu) związana z obecnością nowotworu [1];
- zapalenie migdałka gardłowego ze zmianą barwy głosu, zapaleniem zatok i uczuciem zatkania ucha [6].
Dlatego nie należy bagatelizować bólu gardła i jak najszybciej poddać się diagnostyce, by rozpocząć odpowiednie leczenie.
Najczęściej zadawane pytania o infekcje gardła:
1. Jak szybko rozpoznać i leczyć infekcje gardła?
Na zapalenie gardła o etiologii wirusowej wskazują brak gorączki lub stan podgorączkowy, obecność kataru i kaszlu oraz bóle mięśniowe i zapalenie spojówek. Wówczas wystarczy płukanie jamy ustnej i gardła wodą z solą oraz przyjmowanie tabletek do ssania. Czasami stosuje się leki przeciwzapalne i przeciwbólowe leki bez recepty. Z kolei nagły początek choroby, wysoka gorączka, powiększenie węzłów chłonnych na szyi i szybki rozwój infekcji wskazują na objawy bakteryjnego zakażenia,np. objawy anginy. W takiej sytuacji należy przyjmować antybiotyk przepisany przez lekarza.
2. Ile trwa infekcja gardła?
Zapalenie gardła o podłożu wirusowym utrzymuje się przez 3-4 dni, maksymalnie tydzień. Paciorkowcowe zapalenie gardła wymaga dłuższego leczenia (przez 10 dni), a późno zdiagnozowane może dokuczać nawet przez dwa tygodnie.
3. Czy zapalenie gardła może samo przejść?
Infekcja wirusowa, w której objawy nie mają dużego nasilenia, mija sama po kilku dniach. Choroba o podłożu bakteryjnym nie przechodzi sama i wymaga odpowiedniego leczenia [6].
Bibliografia:
[1] Wiercińska M., Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla (dostęp: 11.01.2024)).
[2] Zagor M. i in., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, 2018 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla (dostęp: 11.01.2024)).
[3] Gowin E., Horst-Sikorska W., Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku – czy to możliwe?, Farmacja Współczesna 2012; 5: 83-89.
[4] Jach K., Wirusowe czy bakteryjne zapalenie gardła?, 2016 (witryna internetowa: https://podyplomie.pl/medical-tribune/23303,wirusowe-czy-bakteryjne-zapalenie-gardla (dostęp: 11.01.2024)).
[5] ChPL Chlorchinaldin VP (witryna internetowa: https://www.chlorchinaldin.pl/chlorchinaldin-vp/ (dostęp: 11.01.2024)).
[6] Zagor M. i in., Zapalenie gardła i migdałków, 2015 ( (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/show.html?id=106167dostęp: 11.01.2024)).
