Pleśniawki – skąd się biorą, jak je leczyć?

Pleśniawki to bolesne wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej. Ich przyczyną jest miejscowa infekcja grzybicza wywołana zakażeniem drożdżakiem Candida albicans. Białe plamki pojawiają się najczęściej na wewnętrznej części policzków, języku, dziąsłach, a także podniebieniu. Pleśniawki mogą się pojawiać nawet u małych dzieci. Jak wyglądają pleśniawki w jamie ustnej? Od czego robią się pleśniawki?

Spis treści:

• Pleśniawki jamy ustnej – czym są?
• Jak wyglądają pleśniawki?
• Czym się różnią afty od pleśniawek?
• Pleśniawki – przyczyny
• Lek na pleśniawki
• Nawracające pleśniawki – jak zapobiegać

Pleśniawki jamy ustnej – czym są?

Bardzo często ból gardła nie jest spowodowany infekcją wirusową czy bakteryjną, a właśnie obecnością niewielkich pleśniawek. Pleśniawki w jamie ustnej mogą być przyczyną dolegliwości bólowych i wyraźnego dyskomfortu. Charakterystyczne białe kropki pojawiają się pojedynczo, ale mogą się również łączyć w większe skupiska białego nalotu, co skutkuje jeszcze większym nasileniem bólu¹. Bardzo często obecność pleśniawek może sprawiać problemy ze spożywaniem pokarmów i napojów.

Pleśniawki jamy ustnej nazywa się również kandydozą rzekomobłoniastą². Może występować zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Zazwyczaj drożdżaki występują naturalnie w naszej mikroflorze jelitowej, a także w jamie ustnej, nie prowadząc do wystąpienia infekcji bądź reakcji zapalnych³. Do rozwoju pleśniawek dochodzi w przypadku nadmiernego namnażania się grzybów, najczęściej Candida albicans⁴.

Do zakażenia drożdżakami dochodzi również podczas kontaktu z osobą chorą, podczas porodu drogami rodnymi oraz w przypadku dzieci poprzez wkładanie do buzi brudnych zabawek.

Jak wyglądają pleśniawki?

Pleśniawki u dorosłych powstają zazwyczaj na języku, wewnętrznej części policzków, a także na podniebieniu. Białe plamki wyglądają jak nalot ściętego mleka¹. Na początku pleśniawki są pojedyncze i niewielkie, później mogą łączyć się w większe skupiska. U niemowląt pleśniawki mogą stworzyć jednolitą warstwę pokrywającą buzię maluszka.

Przy próbach usuwania pleśniawki błona śluzowa jamy ustnej jest mocno zaczerwieniona, czasem może krwawić⁴. Pleśniawki bardzo ciężko zignorować ze względu na silny ból, jaki wywołują.

Grzybicze zapalenie gardła może objawiać się powstawaniem pleśniawek lub białego nalotu w jamie ustnej.

Czym się różnią afty od pleśniawek?

Afty i pleśniawki są do siebie bardzo podobne, ponieważ obie przyjmują formę białawych plamek na błonie śluzowej. Łatwo je jednak rozróżnić, ponieważ afty otoczone są charakterystyczną czerwoną obwódką. Przyczyny powstawania aft i pleśniawek mogą być takie same, jednak afty częściej powstają pod wpływem takich czynników jak uszkodzenia mechaniczne, termiczne, stres. Afty często mają podłoże genetyczne i występują zazwyczaj u starszych dzieci, z kolei pleśniawki najczęściej występują u niemowląt.

Pleśniawki – przyczyny

Pleśniawki na języku czy podniebieniu powstają wskutek zakażeń grzybiczych, głównie drożdżakiem Candida albicans. Istnieją czynniki, które predysponują do zwiększonego ryzyka powstawania pleśniawek, takie jak⁵:

• przewlekła antybiotykoterapia – antybiotyki niszczą nie tylko drobnoustroje chorobotwórcze, ale również korzystne dla organizmu bakterie, niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zaburza to równowagę mikroflory jelitowej i zwiększa podatność na ryzyko infekcji grzybiczych;
• osłabiona odporność;
• stosowanie sterydów oraz leków immunosupresyjnych, które zaburzają odporność;
• zakażenie wirusem HIV;
• AIDS;
• choroby przebiegające z zaburzeniami układu odpornościowego, na przykład cukrzyca, niedoczynność przytarczyc oraz nowotwory.

Infekcje grzybicze mogą się objawiać również niezwiązanymi z jamą ustną objawami, takimi jak bóle brzucha, biegunki, nudności. Może to sugerować infekcję drożdżakową przewodu pokarmowego, a pleśniawki są pierwszym objawem tej infekcji.

Lek na pleśniawki

Jak pozbyć się pleśniawki? Jeśli infekcja drożdżakowa ogranicza się do jamy ustnej, lek na pleśniawki stosuje się miejscowo. Leki przeciwgrzybicze obejmują przykładowo nystatynę lub flukonazol⁶. Kremy i żele stosowane miejscowo w jamie ustnej wpływają na przyspieszenie gojenia ran, pomagają w regeneracji błony śluzowej.

Stosuje się również leki na pleśniawki z benzydaminą, które działają przeciwzapalnie, odkażająco oraz znieczulająco. Zapobiegają one podrażnieniom i zmniejszają dolegliwości bólowe. Można je kupić w aptece w postaci tabletek do ssania lub aerozolu. Warto stosować również leki z chlorochinaldolem, które działają przeciwgrzybiczo w leczeniu pleśniawek, takie jak Chlorchinaldin VP.

Nawracające pleśniawki – jak zapobiegać

Domowe sposoby na pleśniawki pomagają w dezynfekcji jamy ustnej oraz uśmierzaniu bólu. Należy również przestrzegać zasad higieny jamy ustnej, aby nie doprowadzić do dalszego rozwoju infekcji. Domowe sposoby na pleśniawki nie zastąpią jednak leczenia, dlatego zawsze należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który przepisze leki na zakażenie grzybicze.

Odpowiednia higiena jamy ustnej obejmuje regularne szczotkowanie zębów, nitkowanie oraz stosowanie płynów do płukania ust. Oprócz tego należy przestrzegać kilku zasad⁵:

• unikać gorących, kwaśnych, słonych i ostrych potraw, ponieważ mogą one nasilać ból,
• dbać o odpowiednie nawodnienie, aby nawilżać błony śluzowe jamy ustnej, co zmniejsza dolegliwości bólowe,
• nie należy zbyt mocno szczotkować zębów, aby nie uszkodzić błon śluzowych w jamie ustnej.

W niektórych przypadkach można stosować probiotyki, aby dbać o prawidłową mikroflorę bakteryjną organizmu. Domowe sposoby obejmują także płukanie ust naparem z rumianku.

Bibliografia:

1. Takakura N, Sato Y, Ishibashi H, et al. A novel murine model of oral candidiasis with local symptoms characteristic of oral thrush. Microbiol Immunol. 2003;47(5):321-326
2. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. Gerontologia Polska 2006; 14(4): 160–164.
3. Baumgardner DJ. Oral Fungal Microbiota: To Thrush and Beyond. J Patient Cent Res Rev. 2019;6(4):252-261
4. Rogalski P.: Kandydoza przewodu pokarmowego – fakty i mity. Gastroenterologia kliniczna, 2010; 2(3): 87–97.
5. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. Gerontologia Polska 2006; 14(4): 160–164.
6. Staniszewska M, Bondaryk M, Kowalska M, et al. Patogeneza i leczenie zakażeń Candida spp. Postępy Mikrobiologii. 2014;53(3):229–240.