Gdy zaczynasz odczuwać suchość, drapanie lub ból w gardle, zastanawiasz się, czym to jest spowodowane. Tymczasem przyczyna tych objawów może leżeć w nieprzestrzeganiu podstawowych zasad dbania o wrażliwą błonę śluzową gardła. Dlatego warto poznać zdrowe nawyki, które pomogą Ci uniknąć w przyszłości przykrych dolegliwości.
Spis treści:
- Jak wygląda zdrowe gardło?
- Pieczenie, kłucie, a może drapanie w gardle? Kiedy gardło choruje?
- Co szkodzi zdrowiu gardła?
- Jakie zdrowie nawyki pomagają uniknąć bólu gardła?
- Co robić, gdy zaczyna boleć gardło?
Jak wygląda zdrowe gardło?
Gardło wraz z jego częściami: nosową, ustną i krtaniową, oraz krtań i obie jamy nosa są elementami górnych dróg oddechowych. To właśnie na wysokości gardła krzyżują się odcinki dróg pokarmowych i oddechowych. Gardło odgrywa przede wszystkim rolę transportową. Łącząc jamę ustną z przełykiem, jest niezbędnym narządem w konsumpcji pokarmów. Umożliwia przełykanie kęsów, połykanie śliny i płynów [1].
Gardło ma 13 cm długości. Rozciąga się od sklepienia na podstawie czaszki do VI kręgu szyjnego. Jego ściana zbudowana jest z błony śluzowej, tkanki podśluzowej (błony włóknistej), błony mięśniowej oraz otaczającej błonę mięśniową błony zewnętrznej [1]. W prawidłowych warunkach jego śluzówki nie są mocno zaczerwienione, raczej mają jednolity, różowy kolor. Nie ma na nich wykwitów, bruzd, ran, narośli ani włóknikowych nalotów. Błony nie są przesuszone, a połykanie pokarmów stałych, płynów lub śliny nie powoduje dyskomfortu.
Pieczenie, kłucie, a może drapanie w gardle? Kiedy gardło choruje?
Wszelkie nieprawidłowości odczuwane jako pieczenie, drapanie w gardle lub kłucie i obrzęk są oznakami bólu gardła. Jest to objaw nadwrażliwości czuciowej, ponieważ gardło jest w tym zakresie bardzo silnie unerwione. Za te dolegliwości odpowiada podśluzówkowy splot włókien nerwowych trzech nerwów: trójdzielnego (V), językowo-gardłowego (IX) i błędnego (X). Nadwrażliwość czuciowa może być również odczuwana jako [2]:
- ból gardła przy przełykaniu;
- zaburzenia połykania (dysfagia);
- niemożności połykania (odynofagia).
Podrażnienie zakończeń czuciowych w gardle często wzbudza także potrzebę pochrząkiwania lub pobudza odruch kaszlu [2].
Co szkodzi zdrowiu gardła?
Gardło, jako odcinek znajdujący się na końcu jamy ustnej, codziennie narażone jest na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. A jak wiadomo, nie brakuje w nim chorobotwórczych patogenów. I to właśnie infekcje bakteryjne lub wirusowe są najczęstszymi przyczynami bólu gardła. Zwykle towarzyszą im objawy typowe dla przeziębienia lub grypy, np. ból mięśni, osłabienie, gorączka lub stan podgorączkowy i bóle głowy [3].
Zdrowiu gardła szkodzą m.in. [2, 3]:
- czynniki drażniące błonę śluzową, np. ostre potrawy, zimne napoje, wysokoprocentowy alkohol i dym tytoniowy;
- ciało obce w gardle lub przełyku;
- przeciążenia narządu głosu, zwłaszcza podczas długiego lub intensywnego operowania narządem mowy;
- nagłe zmiany temperatury;
- przebywanie w klimatyzowanych obiektach lub pomieszczeniach o zbyt małej wilgotności powietrza;
- niedostateczne spożycie wody (słabe nawodnienie organizmu);
- narażenie na kurz, pył i kontakt z alergenami;
- oparzenia termiczne lub chemiczne.
Jednak zapalenie gardła może mieć także związek z innymi chorobami. Często jest objawem rozpoczynającej się choroby zakaźnej, np. odry, ospy wietrznej, płonicy lub mononukleozy zakaźnej. Może też towarzyszyć zmianom hormonalnym, refluksowi żołądkowo-przełykowemu, cukrzycy, chorobom przewlekłym serca, nerek, przewodu pokarmowego oraz alergii [2].
Jakie zdrowe nawyki pomagają uniknąć bólu gardła?
Przede wszystkim, by utrzymać gardło w zdrowiu, należy unikać tego, co mu szkodzi. Nie pij gorących płynów, uważaj na bardzo ostre przyprawy, unikaj gwałtownych zmian temperatur i przeciążania głosu, dbaj o stałe nawilżanie wdychanego powietrza w pomieszczeniach, w których przebywasz (zwłaszcza w sypialni). Ważne jest również regularne sprzątanie, by usunąć kurz i alergeny, mogące spowodować podrażnienie gardła. Warto też porzucić używki.
By uniknąć infekcji gardła w okresie jesienno-zimowym, trzeba wzmocnić odporność organizmu. Owoc czarnego bzu, czosnek oraz probiotyki wspierają prawidłową pracę układu odpornościowego. Oczywiście nie można zapomnieć o przestrzeganiu zdrowych nawyków higienicznych, zbilansowanej diecie bogatej w witaminy i składniki mineralne oraz regularnej aktywności fizycznej. One również sprzyjają lepszemu radzeniu sobie z patogenami.
Co robić, gdy zaczyna boleć gardło?
Chore gardło to uciążliwa dolegliwość. Kiedy atakują je bakterie lub wirusy, może dojść do poważnego stanu zapalnego, takiego jak angina. Wówczas leczenie bólu gardła może zakończyć się wizytą u lekarza i przyjmowaniem antybiotyku. By temu zapobiec, należy możliwie jak najwcześniej podjąć walkę z bólem gardła.
Warto najpierw sięgnąć po domowe sposoby. Przede wszystkim trzeba [2]:
- wypijać co najmniej 2 litry płynów dziennie, by nawilżyć podrażnioną śluzówkę;
- płukać gardło ciepłym roztworem wody z solą, ale sprawdzi się do tego również ziołowy napar (dobre są np. takie zioła jak szałwia, rumianek, tymianek);
- pić małymi łykami ciepłe mleko z miodem;
- kupić dostępne w aptece bez recepty tabletki do ssania, które zawierają składniki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, przeciwdrobnoustrojowym oraz ewentualnie także mentol i zioła.
Kiedy ból gardła jest naprawdę uciążliwy i uniemożliwia nawet jedzenie, picie lub mówienie, należy zgłosić się do lekarza.
Najczęściej zadawane pytania o zdrowie gardła:
1. Jak powinno wyglądać zdrowe gardło?
Zdrowe gardło ma jednolity różowy kolor. Nie jest przekrwione, nie widać na nim obrzęku ani białych nalotów. Nie powoduje też bólu przy przełykaniu, a podczas mówienia nie zostają podrażnione struny głosowe i nie występuje chrypka.
2. Jak wyleczyć chore gardło?
Na stan zapalny gardła można sięgnąć po miejscowo działające środki przeciwbólowe, przeciwzapalne i zwalczające drobnoustroje. Najczęściej są to tabletki do ssania lub aerozole. Pomagają także ziołowe napary z rumianku lub szałwii oraz płukanie gardła wodą z solą (1 łyżkę soli rozpuść w szklance ciepłej wody). Kiedy domowe metody zawodzą, należy udać się do lekarza.
3. Jak wygląda przekrwione gardło?
Przekrwione gardło jest sygnałem rozwijającego się stanu zapalnego. Widać wyraźne zaczerwienienie błon śluzowych na migdałkach i tylnej ścianie gardła, które są obrzęknięte. Na tych obszarach może również zalegać biały, włóknikowy nalot.
Bibliografia:
[1]Radlak K., Mięśnie gardła, 2024 (witryna internetowa: https://fizjoterapeuty.pl/uklad-miesniowy/miesnie-gardla.html (dostęp: 06.03.2024)).
[2] Waśniewska-Okupniak E., Ból gardła, Lekarz POZ 5/2020, s. 253-257.
[3] Wiercińska M., Ból gardła – przyczyny, objawy, leczenie i domowe sposoby, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105644,bol-gardla (dostęp: 06.03.2024)).
